Handreiking Hoogbegaafdheid: leerlingen van klas 1 t/m 6

Je bent hoogbegaafd en je zit op een montessorischool

Je bent niet de enige! Maar zoals elke leerling uniek is, is ook elke hoogbegaafde uniek. Omdat hoogbegaafdheid soms voor (leer)problemen kan zorgen, is het goed om van jezelf te weten wat jouw unieke mogelijkheden en valkuilen zijn. Het is handig om deze tekst te lezen aan het begin van je middelbare schooltijd. Maar later kan natuurlijk ook altijd nog. Het moment dat jij er klaar voor bent is het juiste moment!

Op montessorischolen werk je op eigen tempo en heb je keuzewerktijd waarin je volgens je eigen planning werkt. Je kunt vooruitwerken bij sommige vakken waardoor je meer tijd hebt om bij andere vakken te verdiepen, of extra uitdagende taken aan te pakken. In overleg met je docenten ontstaan vaak mooie initiatieven. Heb je behoefte aan extra uitdaging? Bespreek het met je mentor/docent/hb-begeleider!

Op elke school is er wel iemand bij wie je terecht kunt als je (leer)problemen hebt of krijgt die met je hoogbegaafdheid te maken hebben. Soms is dat je eigen mentor, soms heet die persoon “coach” of “begeleider”of “zorgconsulent”. Misschien neemt die persoon contact met jou op om kennis te maken in de eerste klas, misschien hebben je ouders bij inschrijving nagevraagd wie het is, of misschien ken je die persoon al en is de begeleiding al gestart. Heb je een talent, een hobby of een fascinatie, iets wat veel betekent voor jou? Laat dat dan ook weten! Wie weet kun je voor een of meerdere vakken opdrachten maken die daarbij aansluit.

Elke hb-leerling heeft zo zijn/haar eigen behoefte aan hulp, aanpassing en begeleiding. Aarzel niet om hulp te vragen.

Hulp? Waarom zou een hoogbegaafde hulp nodig hebben?

Albert Einstein, het grote genie, vond het niet fijn op school. Hij haalde zesjes en voelde zich dom en onbegrepen. Hij was dyslectisch en in zijn tijd was daar geen kennis over of begrip voor. Hij was teleurgesteld in school en had niet het gevoel dat hij er iets nuttigs leerde. Hij dacht over veel grotere thema’s na. Waren zijn docenten maar in gesprek met hem gegaan! Ze zagen alleen zijn magere cijfers en gebrekkige spelling. We willen graag voorkomen dat jij je ook onbegrepen voelt op school, en we willen met je meedenken over manieren waarop school voor jou uitdagender of minder onbegrijpelijk wordt.

HB op het voortgezet onderwijs: vaak een kwestie van leren leren

“Hoogbegaafd” is niet synoniem aan “moeiteloos hoge cijfers halen” of “alles moeiteloos snel leren”. Hopelijk weet je dat al. Wij doen er in ieder geval alles aan om dat oude en achterhaalde idee uit de wereld te helpen. Het kan goed zijn dat je tot nu toe weinig moeite hebt hoeven doen voor je schoolwerk. Hoe was de basisschool voor jou? Spreek erover met je mentor/begeleider! Hoogbegaafde kinderen gaan vaak zonder enige moeite en op hoge snelheid door de stof van de basisschool heen.  Op een bepaald moment, als je ouder wordt, komt dan de schok, de koude douche, de leerkuil:

• Je snapt iets niet meteen…
• Je hebt een opdracht niet binnen een half uurtje af…
• Je haalt een onvoldoende…
• “Doorlezen” is opeens niet meer een goede voorbereiding van een toets…
• Plannen en je spullen in orde hebben is een stuk moeilijker dan verwacht…
• Je durft niets te vragen als je achterloopt of het niet snapt…
• Je gaat liegen en zeggen dat je alles afhebt en bijloopt om van het gezeur af te zijn…

Dit betekent niet dat je niet meer slim bent. Dit is het moment om hulp te vragen en te accepteren. Iemand op school kan met jou naar je manier van leren en werken kijken en je adviezen geven over hoe je het handiger aan kunt pakken, zodat je weer wat succes ervaart en je zelfvertrouwen terugvindt.

Dit is ook het moment om zelf je manier van leren en werken onder de loep te nemen en te erkennen dat je het anders aan moet pakken, je oude leerstijl niet meer voldoet en je meer tijd en moeite moet steken in je schoolwerk.

Meer moeite doen voor school? Maar waarom zou ik?

Heb je motivatieproblemen, dan heeft dat ook altijd te maken met je hoogbegaafdheid. Hoogbegaafden stellen vaak grote vragen en willen weten wat het nut van een vak is, en het uiteindelijke doel. Als dat niet helder is, kan het heel moeilijk zijn om motivatie op te brengen. Bespreek je vragen met je docenten, met je mentor of je begeleider. Het helpt jou om je motivatie vast te houden en het helpt je mentor/begeleider/docenten om jou te begrijpen. Waar mogelijk, kan ook de manier van werken, leren of toetsen aangepast worden aan jouw leerstijl of leerbehoefte. Blijf met elkaar in gesprek.

Okee, ik moet misschien mijn leerstrategieën aanpassen. Kan school zich ook aan mij aanpassen?

Ja en nee;-). De centrale eindexamens zijn allemaal hetzelfde en we gunnen het je van harte dat je met een diploma op zak afscheid neemt van deze school. We gaan je dus helpen om zoveel kennis en vaardigheden te verwerven dat je dat kunt halen. In de tussentijd kunnen we op allerlei verschillende manieren zorgen dat het onderwijs passend is bij jouw begaafdheid.

Enkele voorbeelden van wat we wel eens afspreken met hb-leerlingen:

• Compacten. Je maakt in je werkboek bv. minder opdrachten, alle herhaling eruit.
• Terugredeneren: je maakt de afsluitende, samenvattende, “gemengde” opdrachten aan het eind van het hoofdstuk eerst. Bij de onderdelen die je dan nog niet beheerst, blader je terug en ga je de uitleg bestuderen en opdrachten maken totdat je het wel snapt.
• Beginnen met de proef. Nog niet voldoende? Dan onderdelen bestuderen (spreek met je docent af wat “bestuderen” precies inhoudt bij dat vak!) en dan nog een proef maken. Bij voldoende: werk ook afgetekend krijgen.
• Zelf selecteren wat je maakt in een hoofdstuk. Samen met docent kortste route naar een proef uitzetten. Bij voldoende proef: werk ook afgetekend krijgen.
• Werkstuk / presentatie / mondelinge proef in plaats van de klassikale schriftelijke proef.
• Bij de talen: moeilijkere, dikkere boeken lezen. Essayvragen in plaats van een klassiek boekverslag.
• Meedoen aan uitdagende activiteiten vanuit school, ook als je er volgens de regels te jong voor bent.

Je haalt voldoende cijfers en houdt je aan je planning, maar je zit niet lekker in je vel. Heeft dat met hb-zijn te maken?

Elke hoogbegaafde vraagt om zijn/haar eigen reden hulp. Hieronder volgt nog een lijstje met dingen die hoogbegaafden vaak dwars zitten. Misschien herken je iets van jezelf erin. Misschien ook niet. Wat je ook dwarszit: het kán helpend zijn om er een keer met een “hb-bril” naar te kijken en over te spreken.

• Samenwerken is moeilijk. We begrijpen elkaar niet en niemand neemt het zo serieus als ik.
• Ik durf geen vrienden te maken want ik weet niet hoe dat moet.
• Ik ben snel afgeleid, snel boos, snel gekwetst, snel ontroerd of snel bezorgd in vergelijking met mijn klasgenoten.
• Ik denk zoveel na over wat er in de klas allemaal gebeurt, dat ik me voel alsof ik buiten de groep val.
• Op school hebben we het bijna nooit over de echte problemen in de wereld!
• Ik snap de vragen niet op een proef. Ik kan er vreselijk over twijfelen en dan weet ik niet wat ik moet opschrijven.
• Ik denk dat ik goed antwoord geef op een proef, maar krijg er dan toch nul punten voor.
• Ik leer uren voor dat vak, maar haal geen voldoende.
• Als het niet perfect kan, heeft het geen enkele zin om het te doen.
• Ik begin aan alles, maar maak niets af.
• …
• …
• …

Wat er ook is: vraag hulp. Praat erover. Dat maakt het voor ons makkelijker om jou te begrijpen en te helpen.