Handreiking Hoogbegaafdheid: schoolleiders

Een montessorischool lijkt een ideale plek voor een hoogbegaafde, mits die natuurlijk weet wat hij/zij doet bij de keuze voor zelfstandig leren en plannen. Toch hebben veel hoogbegaafde scholieren (leer)problemen. In deze “Handreiking Hoogbegaafdheid: schoolleiders” staan de aanbevelingen aan schoolleiders zoals geformuleerd in de vier StudieZoomSessies “HB en Montessori” van de gelijknamige Kenniskring van het VMO.

HB en montessori: voor elkaar gemaakt?

Voortgezet montessorionderwijs is bij uitstek geschikt voor leerlingen die zelfstandig willen werken en hun creativiteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid willen ontwikkelen. De drie brede montessoridoelen sluiten vrijwel naadloos aan bij de leerbehoeften van menig hoogbegaafde leerling. Ook krijgen leerlingen op montessorischolen veel gelegenheid om contact te maken met hun docenten en mentor en een band met hen op te bouwen. Het voortgezet montessorisysteem is zo ingericht op de individuele leerling dat aanpassingen snel en makkelijk te maken zijn. De keuzewerktijd, de nadruk op reflectie en leren van de fout zijn zeer waardevolle gelegenheden voor een hoogbegaafde om een groeimindset te ontwikkelen en zich leerstrategieën eigen te maken die hij/zij op de basisschool nooit nodig had. Het is duidelijk dat de principes van voortgezet montessorionderwijs een positief leerklimaat voor hoogbegaafden zouden kunnen creëren. Meer informatie hierover is te lezen in het artikel “Montessori-onderwijs, walhalla voor hoogbegaafde leerlingen?” in tijdschrift Talent.

Passend onderwijs voor meer- en hoogbegaafden in het vmo

Elke montessorischool wordt geacht passend onderwijs te bieden aan zorgleerlingen en dus ook aan meer- en hoogbegaafden die tegen (leer)problemen aanlopen en daardoor aanpassingen nodig hebben om de school succesvol te kunnen doorlopen. De artikelen “Hoogbegaafden van PO naar VO” en “Onderpresteerders helpen” illustreren duidelijk het belang van begrip en flexibiliteit voor hoogbegaafden.

De Kenniskring HB en Montessori heeft zich als doel gesteld de expertise van voortgezet montessorischolen op het gebied van hoogbegaafdheid te vergroten en verspreiden onder medewerkers. Het doel is dat kennis over hoogbegaafdheid, begrip voor hoogbegaafden en het vermogen om passend onderwijs voor hoogbegaafden te realiseren tot het standaardrepertoire van montessoridocenten, coaches en zorgconsulenten gaat behoren. Aan de schoolleiders binnen het VMO is nu de vraag of zij dit doel mede onderschrijven en bereid zijn hieraan medewerking te verlenen.

Concrete aanbevelingen uit de Kenniskring

Op elke website / op de Open Dag is voor ouders en as. leerlingen duidelijk of er zorg/begeleiding/aandacht voor hb is.
In de zorgstructuur is er een of zijn er meerdere personen met expertise op het gebied van hb, die hb-leerlingen begeleiden en in samenwerking met docenten en mentoren passend onderwijs vormgeven.
Er wordt gewerkt aan basiskennis over hoogbegaafdheid onder al het onderwijzend personeel door middel van studiedagen en het delen van artikelen, o.a. de artikelen in deze blogcategorie.
Er staat op twee momenten in het jaar een scholingsactiviteit rond het thema hoogbegaafdheid op het programma.
Er is duidelijkheid voor ouders, leerlingen en medewerkers over wie de aanspreekpunten zijn, hoe de zorgstructuur van de school is, wat er geboden wordt en wat niet. Zie bijvoorbeeld het organogram van het Jordan-MLU.
De uren die medewerkers maken voor scholing op het gebied van hb / de begeleiding van/het maken van aanpassingen voor hb-leerlingen worden gefaciliteerd uit het zorgbudget/individueel of collectief professionaliseringsbudget.
Er wordt preventief gewerkt aan flexibiliteit en maatwerk, eventueel in combinatie met andere initiatieven / onderzoeksprojecten van het VMO of in de regio. Voorbeelden van deze onderwijsvisies bestaan al, maar worden nu vaak ingezet vanuit een reactie op uitval of vastlopen van leerlingen.
Waar mogelijk is er aansluiting bij verrijkingsinitiatieven vanuit de universiteiten.
Er wordt jaarlijks gebruik gemaakt van subsidies, zowel voor scholing als voor zorg.